Hybride docent

Waar staan we nu?

+ Feiten en Cijfers

In het voorjaar van 2017 publiceerden we de uitkomsten van uitgebreid arbeidsmarktonderzoek. Ze zijn gebundeld in deze infographic. 

Dit onderzoek betreft hoofdzakelijk het voortgezet onderwijs (vo). Maar natuurlijk vinden we ook hybride docenten in het primair onderwijs (po) en het middelbaar beroepsonderwijs (mbo). We zetten de feiten en cijfers voor je op een rijtje.

Om hoeveel mensen gaat het?

Verhoudingsgewijs wordt er in het mbo even vaak hybride gewerkt als in het vo: 13,6% van de leraren doet het. In het po is dit percentage lager (7,7%), in het hoger onderwijs juist hoger (17,5%). In totaal gaat het om zo’n 11.000 personen in het po, 10.000 in het vo, 6.000 in het mbo en 7.000 in het hoger onderwijs. Daarnaast zijn er nog 20.000 leraren met een ‘hoofdbaan’ buiten het onderwijs. Van deze groep is niet bekend op welk onderwijsniveau zij actief zijn. Verder zien we dat mannen over het algemeen vaker combineren dan vrouwen.

po

vo

mbo

hoger onderwijs

Motieven, voor- en nadelen

Tussen de verschillende sectoren blijken geen grote verschillen te zijn in de belangrijkste motieven om hybride te werken. Hybride docenten combineren banen vanwege de afwisseling, ontwikkeling en, in mindere mate financiële noodzaak. Voordelen die vaak genoemd worden zijn persoonlijke groei en meer doen wat men goed kan. Verder lijkt bij het mbo de invloed van de connectie met de praktijk duidelijker aanwezig bij de voordelen - gedefinieerd als ‘waardevolle kruisbestuiving’.
De nadelen die het meest worden genoemd zijn gerelateerd aan de intensiteit van het werk. Hybride docenten hebben echter niet significant meer burn-outklachten dan leraren met één baan.

Zouden meer mensen het willen?

We weten dat 1 op de 5 hoogopgeleiden zou willen lesgeven als ze dit kunnen combineren met hun huidige of een andere baan. Vooral voor mensen die interesse hebben in lesgeven in het vo of mbo blijkt het hybride docentschap interessant.

+ Welke combinaties zijn er?

Zeven typen hybride docenten

Dé hybride docent bestaat niet. Er zijn allerlei combinaties mogelijk met een baan bij de overheid, een bedrijf of op een andere school. Uit onderzoek en interviews komen zeven typen hybride docenten naar voren. Wat kenmerkt deze typen en wat is hun meerwaarde?

1.

Leraar/leraar

Tekengebied 2

"Ook hetzelfde vak doceren kan verrijken wanneer je dat voor totaal andere leerlingen doet."

De leraar/leraar werkt op verschillende scholen en soms ook in verschillende typen onderwijs. Hoewel de verschillen in werkomgeving relatief klein zijn, vindt dit type hybride docent meerwaarde in de afwisseling.

Kenmerken:

  • Grote diversiteit in type aanstellingen.
  • Meerwaarde door inbreng kennis ene school of type onderwijs in andere onderwijsbaan.
  • Verrijking door verschillende collega’s en verschillende typen leerlingen.

2.

Leraar/opleider

leraar-opleider

“Ik geef collega’s mee dat docenten nooit uitgeleerd zijn.”

De leraar/opleider combineert het docentschap met het opleiden van toekomstige collega’s bij een lerarenopleiding. Didactische en pedagogische vaardigheden zijn voor beide banen belangrijk, maar de inhoud en de doelgroep zijn verschillend.

Kenmerken:

  • Kennis over doceren en docentschap van opleider is inzetbaar in docentenrol.
  • Goede aansluiting bij praktijk studenten.
  • School profiteert van expert in begeleiding (startende) docenten.

3.

Leraar/innovator

leraar-innovator

“Ik kan iets uitproberen en daarna incorporeren in mijn vaste werk, dat maakt het persoonlijker.”

De leraar/onderwijsinnovator is behalve docent ondernemer in onderwijsvernieuwingen. Denk aan het ontwikkelen van nieuwe lesmethoden, ICT-toepassingen, of trainingen op het gebied van klassenmanagement of omgaan met werkdruk.

Kenmerken:

  • School profiteert van innovatieve, ondernemende kwaliteiten.
  • Nieuwe inzichten direct toepasbaar op school.
  • Verdieping docentschap bij leraar/onderwijsinnovator.

4.

Leraar/­onderzoeker

leraar-onderzoeker

“In Nederland is nauwelijks kruisbestuiving tussen wetenschap en onderwijs, in Finland wel.”

Het onderzoeksgebied van de leraar/onderzoeker kan zowel in het verlengde liggen van zijn vak (een scheikundedocent die wil promoveren in de scheikunde) als in het verlengde van het onderwijs in bredere zin (een scheikundedocent doet onderzoek naar werkvormen bij bètavakken).

Kenmerken:

  • Leraar/onderzoeker heeft toegang tot de nieuwste vakinzichten.
  • School haalt specifieke expertise in huis.
  • Als onderzoek en onderwijs in lijn zijn, kunnen ideeën in de lespraktijk getoetst worden.

5.

Leraar/ambtenaar

leraar-ambtenaar

“Ik ben een soort linking pin die signalen uit het veld mee terugneemt in het beleid.”

De verschillende functies kunnen in elkaars verlengde liggen op vakinhoud (een docent economie is werkzaam op het ministerie van Financiën), maar ook in het verlengde van onderwijs in algemenere zin (een docent Duits werkt op het ministerie van OCW).

Kenmerken:

  • Ervaringen in de klas kunnen van nut zijn bij maken van (onderwijs)beleid.
  • Inbreng van inspirerende praktijkvoorbeelden in de klas.
  • Leraar/ambtenaar is interessante sparringpartner voor collega’s op school.

6.

Leraar/ondernemer

leraar-ondernemer

“Door de directe praktijk in mijn les mee te nemen voeg ik waarde toe aan het onderwijs.”

Het – zelfstandig – ondernemerschap van de leraar/ondernemer ligt niet in het verlengde van de onderwijsbaan, maar de onderwijsbaan vloeit voort uit de onderneming. Denk aan de accountant die economie geeft of de architect die het vak ‘Onderzoeken en Ontwerpen’ geeft.

Kenmerken:

  • Inbreng actuele praktijkkennis in het klaslokaal.
  • Ook sectiegenoten profiteren: lesprogramma blijft up-to-date.
  • Ondernemer ontwikkelt andere vaardigheden door het lesgeven.

7.

Leraar/werknemer in bedrijf of organisatie

leraar-werknemer

‘We hebben unieke praktijkkennis in huis en weten precies hoe we de lesstof tastbaar kunnen maken.’

De verschillende functies kunnen in elkaars verlengde liggen op vakinhoud (een docent economie is werkzaam bij een bank), maar ook in het verlengde van onderwijs in algemenere zin (een docent Duits werkt op een Taleninstituut).

Kenmerken:

  • Inbreng actuele praktijkkennis in het klaslokaal.
  • Verbindende schakel tussen organisaties.
  • Vraagbaak op het gebied van loopbaanoriëntatie voor leerlingen.
  • Werknemer ontwikkelt nieuwe vaardigheden door het lesgeven die hij in zijn werk kan toepassen.

+ Wat zeggen hybride docenten zelf?

‘De combinatie is mijn ideale baan’

Er zijn in Nederland 54.000 hybride docenten. Waarom combineren zij het lesgeven met een baan op kantoor, bedrijf, universiteit of het zelfstandig ondernemerschap? Dit zeggen ze er zelf over.
8 veelgehoorde motieven
  1. Professionele groei
  2. Leuker werk door meer afwisseling in werk, collega’s en contacten
  3. Uitbreiding van het netwerk
  4. Meer vaardigheden kunnen opdoen en inzetten
  5. Kennis delen met jongere generatie
  6. Lesgeven wordt aantrekkelijker
  7. Meer loopbaanmogelijkheden
  8. Leraarschap midden in de maatschappij
“Op het moment dat ik fulltime zou lesgeven, denk ik dat ik sneller klaar zou zijn met het onderwijs.”
“Ik wil niet het gevoel hebben dat ik dit nog veertig jaar ga doen. Het houdt het spectrum breed voor wat je nog meer kunt doen op de arbeidsmarkt.”
“Ik haal uit beide banen een ander soort energie. Dus de combinatie is eigenlijk mijn ideale baan.”
“Wat ik op microniveau zie in de klas, kan ik op macroniveau aanpassen. En dat vind ik zo leuk!”
“Uit morele en professionele overtuiging vind ik dat er meer onderzoekers in het onderwijs moeten zijn en vice versa.”
“We zijn op het ministerie heel goed in het praten over onderwijs, maar de praktijk van het lesgeven kent men niet. Die is lastig om te zien vanuit een ivoren toren.”
“Ik onderhoud bepaalde vaardigheden en heb een breed perspectief. Hierdoor blijf ik aantrekkelijk voor werkgevers.”
“Het is een logische stap. Je moet je als docent blijven ontwikkelen en weten wat er zich buiten de schoolmuren afspeelt. Als hybride docent kun je echt iets extra’s bieden.”

+ Bart Giethoorn

Welke twee banen combineer jij?