Hybride docent

Daarom de hybride docent

Er is veel onderzoek gedaan naar het fenomeen hybride docent. Waarom is de hybride docent zo’n goed idee? De initiatiefnemers en een arbeidsmarkt­deskundige aan het woord.

+ Initiatiefnemers Marius Bilkes en Kees van der Velden

‘Hybride docenten beter benutten en waarderen’

Marius Bilkes en Kees van der Velden gaven beiden maatschappijleer op een middelbare school en combineerden dit met opdrachten voor onder andere ABN AMRO en TNO. Het werken in twee werelden sprak hen zo aan dat ze het expertisecentrum Hybride Docent oprichtten. Een gesprek met twee bevlogen initiatiefnemers.

Waarom een expertisecentrum voor de hybride docent?

“We volgden samen het traineeship Eerst de Klas en dachten precies hetzelfde over de combinatie van een baan in het onderwijs en bedrijfsleven of overheid. Om onze ideeën te toetsen was er duidelijk behoefte aan meer onderzoek en informatie. Zo werd het idee voor een expertisecentrum en de naam ‘hybride docent’ geboren. De term is inmiddels geland, dat hebben we al bereikt. Zelfs VNO-NCW lobbyt ervoor. Dat is top.”

Waarom geloven jullie in de hybride docent?

Marius Bilkes: “Dit concept komt voort uit onze eigen praktijkervaring. Wij zagen dat het kansen biedt voor de docent, de verschillende werkgevers én de leerling. Voor docenten biedt het de mogelijkheid van ontwikkeling en afwisseling. In het onderwijs zijn leraren het minst tevreden over loopbaanmogelijkheden. Door voor deze vorm te kiezen bied je leraren meer loopbaanperspectief. Dat maakt het aantrekkelijker om in het onderwijs te werken. Er zijn heel veel mensen die het willen. Het is een kwestie van mogelijk maken.”

Kees van der Velden: “Het is vooral een loopbaanverhaal. Voor velen is de gedachte om veertig jaar leraar te zijn niet aantrekkelijk. Het hybride docentschap biedt meer loopbaanperspectief.”

Welke voordelen zien jullie nog meer?

Kees van der Velden: “Door hybride werken behoud je leraren en trek je nieuwe docenten aan. Daarnaast wordt het werk afwisselender en ontwikkel je nieuwe kwaliteiten. De school haalt actuele kennis uit de praktijk binnen. Ook leerlingen ervaren hybride docenten als positief. Leraren met één been in een ander werkveld kunnen voorbeelden uit de praktijk in hun lessen verwerken.”

Toch wordt de hybride docent nog niet overal omarmd.

“In het onderwijs is er ook weerstand, bijvoorbeeld vanuit de angst dat een hybride docent niet betrokken zou zijn. In de praktijk zijn het vaak juist heel bevlogen, energieke mensen. Ook wordt de te hoge werkdruk vaak genoemd als nadeel. Maar uit onderzoek blijft dat de hybride docent niet vaker burn-outklachten heeft dan andere docenten. Een andere aanname is dat mensen dit doen uit financiële noodzaak, ook dat is meestal niet de hoofdreden. Het gaat de hybride docent vooral om afwisseling en ontwikkelperspectief."

Marius Bilkes: “Een belangrijk argument hoor ik vaak van schoolleiders. Zij zeggen: ik zie mijn docenten opbloeien en gelukkiger worden. Dat heeft effect op de hele school.”

Wat vinden de vakbonden ervan?

“Die gaan vaak uit van de fulltime docent met een vaste baan. Ze zijn bang dat docentschap iets wordt voor erbij, terwijl het een vak is. Natuurlijk is het een vak, dat erkennen wij ook! De meeste hybride docenten zijn ook bevoegd of zijn daarvoor in opleiding. Ook iemand die twee of drie dagen op een school werkt kan betrokkenheid tonen, net als parttimers zonder tweede baan.”

Wat hopen jullie met het expertisecentrum te bereiken?

“Met het expertisecentrum en dit e-zine willen we hybride docenten een steuntje in de rug geven en ervoor zorgen dat deze groep beter wordt benut en gewaardeerd. We zijn nadrukkelijk geen uitzendbureau, maar willen leraren, schoolleiders en werkgevers laten zien welke meerwaarde de hybride docent biedt voor alle partijen, inclusief de leerling.”

+ Arbeidsmarkt­deskundige Luc Dorenbosch

‘Weet goed waar je instapt’

Luc Dorenbosch werkt als arbeidsmarktdeskundige bij de baaningenieurs. Hij weet alles over het combineren van banen en werkte mee aan recent onderzoek naar de hybride docent. Wat zijn volgens hem de voorwaarden voor een geslaagd hybride docentschap?

Het begint volgens Dorenbosch met motivatie en goede drijfveren. “Maatschappelijke interesse, ontwikkeling van talenten, behoefte aan uitdaging, afwisseling en loopbaanontwikkeling. Dat zijn goede motieven. Financiële noodzaak kan ook een reden zijn, maar als die noodzaak wegvalt houdt het meteen op. Het belangrijkste is dat je de meerwaarde ziet van het verbinden van twee werelden. Daar moet je je écht voor willen inzetten.”

Grenzen aangeven

Plannen, communiceren, onderhandelen, het zijn belangrijke vaardigheden, maar je kunt je daarin natuurlijk ook verbeteren. Een van de belangrijkste eigenschappen is, dat je in staat bent om grenzen aan te geven. Dorenbosch: “Durf voor je combinatie te staan. Mensen zien niet vanzelf dat jij twee banen hebt, dus wees daar open over. Maak duidelijk dat je het beroep van docent serieus neemt. Maar ook dat je niet altijd beschikbaar bent voor je collega’s, schoolleiding of werkgever. Daarvoor moet je stevig in je schoenen staan. Je moet van tevoren goed weten waar je instapt.”

Flexibele roosters

Van belang is ook dat zowel de schoolleiding als je andere werkgever je in de gelegenheid stelt om klas en werkvloer te combineren. “Voor een goed resultaat is het belangrijk dat je het op jouw manier kunt organiseren. Je moet beiden kunnen geven en nemen. Bijvoorbeeld als het gaat over het rooster. In veel scholen is dat strak geregeld, maar er is – vaak ook onder niet-hybride docenten – behoefte om te zoeken naar meer flexibiliteit. Bij het maken van het rooster moet je rekening houden met andere verplichtingen van de werknemer. “Dat kan scheve gezichten geven”, zegt Dorenbosch. “De hybride docent heeft juist behoefte aan een prettige sociale context. De steun van de leidinggevende is hierin ook belangrijk.”

“Het kan zeker een goede alternatieve route zijn”

Mix van kwaliteiten

Heeft de hybride docent de toekomst? Het is volgens Dorenbosch niet de enige, maar wel een van de manieren om het lerarentekort aan te pakken. “Het is niet geschikt voor elke school en voor elke docent, maar het kan zeker een goede alternatieve route zijn. Sommige schoolleiders in het voortgezet onderwijs vinden het alleen geschikt voor de bovenbouw. Prima, stimuleer het dan alleen daar. Door meer mensen met een combinatiebaan ontstaat ook een nieuwe mix van kwaliteiten in je school. De één is een geweldige mentor, de andere heeft volop ervaring met projecten, weer een ander heeft een netwerk in de kunstwereld. Uit onderzoek blijkt dat veel werknemers affiniteit hebben met het onderwijs, maar dat ze er niet fulltime willen werken. Ik zie steeds meer partijen die dit willen faciliteren. Dat stemt hoopvol.”

Voorwaarden voor goed combineren zijn grofweg in te delen in drie categorieën: skills, constructie en context. Het is bijvoorbeeld een voordeel als je goed kunt plannen en onder­handelen (skills), dat je werkgever, je collega’s en het thuisfront meewerken (context) en dat je minstens twee dagen aanwezig bent op de school (constructie).

+ Waarom de hybride docent?

Meerwaarde voor alle partijen

Het expertisecentrum Hybride Docent zet sinds 2013 het hybride docentschap in Nederland op de kaart. Wij zien dat het meerwaarde biedt op vele fronten.

+

Voor het individu:

Hybride docenten ervaren betere loopbaanperspectieven en meer afwisseling. Door de combinatie van twee banen kunnen zij meer betekenis geven aan hun werk en ambitie. De mogelijkheid om hybride te kunnen werken maakt het beroep leraar aantrekkelijker. Voor jonge mensen aan het begin van hun carrière, voor zzp’ers die iets extra’s willen doen of voor oudere werknemers die hun ervaring willen doorgeven.

+

Voor leerlingen:

Hybride werken maakt het onderwijs actueler en relevanter. De hybride docent haalt de praktijk het klaslokaal in. Leerlingen krijgen les van leraren die lesstof aan eigen ervaringen verbinden. Offertes maken, onderzoek doen, oplossingen bedenken: de opdrachten komen écht uit de praktijk.

+

Voor werkgevers:

Het hybride docentschap geeft je strategisch HRM een impuls. De hybride leraar zorgt voor uitwisseling van ervaring en kennis en daarmee voor een betere aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt. De hybride docent zorgt voor een betere verbinding tussen school en maatschappij.

+

Voor de maatschappij:

Op alle onderwijsniveaus is een nijpend tekort aan leraren. De hybride docent is een van de oplossingen om die tekorten weg te werken. De hybride docent sluit bovendien naadloos aan bij de ontwikkeling van flexibilisering van de arbeidsmarkt.

+ Bart Giethoorn

Waarom is de hybride docent zo’n goed idee?